S: “Saya telah difahamkan bahawa sesetengah vaksin seperti vaksin untuk polio boleh menyebabkan penyakit tersebut dan bukan mencegahnya. Bagaimanakah boleh saya mengetahui jika anak saya berisiko untuk mendapat penyakit tersebut? Adakah lebih selamat jika anak saya langsung tidak mendapat sebarang vaksin?”
Hampir semua kanak-kanak di negara ini telah menerima vaksinasi terhadap beberapa penyakit yang berbahaya. Dahulu, sebelum terdapatnya vaksin, beribu-ribu kanak-kanak telah menjadi lumpuh setiap tahun akibat polio.
Rubella pula menjadi punca kecacatan kelahiran pada bayi baru lahir dan akhirnya menyebabkan kecacatan mental pada kanak-kanak tersebut.
Di samping itu, dahulu difteria merupakan punca utama kematian kanak-kanak sekolah. Sebelum pengenalan imunisasi Haemophilus influenzae B (Hib) pada tahun 2002, kuman Hib merupakan punca utama penyakit meningitis (jangkitan pada selaput otak) yang telah menyebabkan ramai kanak-kanak mengalami kecederaan otak yang kekal.
Batuk kokol yang juga dikenali sebagai ‘penyakit batuk 100 hari’ pula telah membunuh ramai kanak-kanak, paling banyak sekali yang berumur di bawah 1 tahun.
Sememangnya, kanak-kanak telah mendapat lebih banyak kebaikan daripada vaksinasi berbanding dengan program pencegahan penyakit lain yang terdapat dalam sejarah perubatan.
Kini, oleh sebab vaksinasi begitu berkesan dan sudah hampir membasmi kebanyakan penyakit yang serius, ada sebilangan ibubapa yang mula bertanya dan memikir semula jika ia benar-benar bermanfaat.
Adakah vaksin masih diperlukan? Adakah kebaikannya masih melebihi segala risiko yang dibawanya? Jawapan kepada kedua-dua soalan ini ialah YA.
Sebenarnya, penyakit yang berpunca dari virus serta bakteria dan boleh dicegah dengan vaksin masih lagi menjangkiti ramai kanak-kanak di negara kita atau dengan mudah boleh menjadi suatu wabak yang merbahaya.
Kita tidak boleh duduk diam serta berpuas hati dengan kejayaan menangani penyakit-penyakit merbahaya ini; sebaliknya, kita perlu sentiasa berwaspada.
George Santayana telah menulis pada tahun 1905: “Mereka yang tidak ingat akan kesilapan masa silam akan bakal mengulanginya semula” (“Those who cannot remember the past are condemned to repeat it).
Sebenarnya, kita mengambil risiko dalam apa jua yang dilakukan, termasuklah aktiviti-aktiviti yang lazim. Contohnya, kita memakan sarapan pagi walaupun setiap tahun, kira-kira 200 orang mati kerana makanan tersekat dalam trakea (tenggorok).
Kita masih lagi melakukannya kerana kebaikannya mengatasi akibat buruknya. Oleh itu, persoalan yang sebenarnya perlu ditanya mengenai vaksin ialah, “Adakah kebaikan vaksin dapat mengatasi segala risiko kesan sampingannya?”
Cara yang terbaik untuk menjelaskannya ialah dengan menggunakan contoh vaksin yang mempunyai paling banyak kesan sampingan, iaitu vaksin pertusis atau batuk kokol.
Vaksin pertusis yang lama kerap dikaitkan dengan kesan sampingan. Ini telah mengakibatkan sesetengah ibu bapa enggan memberikan vaksin tersebut kepada anak mereka.
Oleh kerana publisiti negatif tentang vaksin ini, negara Jepun telah berhenti menggunakannya pada tahun 1975. Berikutan dengan ini, terdapat 13,000 kes batuk kokol serta 113 kematian. Sebelum tahun 1975, hanya terdapat 400 kes dan tiada seorang pun kanak-kanak yang mati akibat vaksin pertusis!
Ini jelas telah membuktikan bahawa kebaikan menerima vaksin sememangnya dapat mengatasi segala kesan sampingannya. Kini, ibu bapa tidak perlu runsing memikirkan vaksin yang perlu diberikan kepada anak-anak mereka. Ini kerana vaksin pertusis yang baru kurang mempunyai kesan sampingan dan ianya boleh diberikan kepada semua kanak-kanak.
Mengenai polio pula, terdapat dua jenis vaksin. Yang pertama adalah vaksin poliovirus dimana virusnya hidup tetapi lemah. Ia biasanya dititiskan ke dalam mulut kanak-kanak (vaksin polio oral atau OPV).
Jenis yang kedua pula ialah vaksin poliovirus yang telah mati dan jenis ini biasanya diberikan dalam bentuk suntikan (vaksin polio tidak aktif atau IPV). Imunisasi lazim secara ‘OPV’ telah dilakukan di Malaysia sejak tahun 1972. Program ini amat berkesan dan kini tiada sebarang kes polio di Malaysia sejak kes yang terakhir, pada tahun 1985.
OPV telah dipilih untuk digunakan kerana ia amat berkesan, senang diberi, murah dan menyebabkan imuniti seumur hidup. Walaupun demikian, OPV dikaitkan dengan satu kesan sampingan yang amat jarang berlaku tetapi berbahaya.
Lebih kurang 1 dalam sejuta kanak-kanak yang diberikan dos pertama mungkin mendapat penyakit tersebut. Ini bermakna kanak-kanak tersebut akan menjadi lumpuh akibat polio. Ini dikenali sebagai Kelumpuhan Poliomielitis Akibat Vaksin (Vaccine Associated Paralytic Poliomyelitis (VAPP)).
IPV memberikan manfaat yang sama dengan OPV, iaitu keberkesanan serta imunisasi seumur hidup. Tambahan pula, IPV adalah lebih selamat kerana ia tidak menyebabkan VAPP.
Oleh kerana kemajuan dalam teknologi serta cara pengeluaran vaksin, IPV kini boleh diberikan dalam suntikan yang sama dengan vaksin-vaksin lain yang lazim diberikan. Kini satu kombinasi vaksin gabungan IPV dengan vaksin difteria, pertusis, tetanus dan Hib (vaksin 5-dalam-1) dapat diberikan dalam satu suntikan sahaja.
S: ”Saya pernah terdengar bahawa sesetengah vaksin, misalnya vaksin gabungan untuk demam campak/beguk/rubella (measles-mumps-rubella atau MMR) boleh menyebabkan kecederaan otak atau autisme. Bagaimana boleh saya memastikan jika doktor memberi vaksin yang selamat kepada anak-anak saya?”
Sehingga kini, tiada satu pun bukti kukuh yang dapat mengaitkan vaksin kanak-kanak dengan penyakit autisme, kecederaan otak ataupun gangguan perilaku.
Kaitan antara vaksin MMR dengan autisme mula diramal pada tahun 1998 apabila Dr. Wakefield berserta rakan sekerja beliau telah menerbitkan satu kertas kerja dalam jurnal perubatan Lancet. Menurut fakta yang mereka dapati dari hanya 12 orang pesakit, mereka telah membuat hipotesis bahawa MMR merupakan punca kepada masalah usus yang menyebabkan kekurangan penyerapan vitamin serta khasiat-khasiat penting dan seterusnya telah menyebabkan autisme.
Pada hakikatnya, terdapat banyak kesilapan dalam kajian Wakefield. Antaranya ialah fakta klinikal beliau sendiri tidak menyokong dakwaan beliau mengenai autisme. Sekurang-kurangnya 4 orang pesakit mempunyai masalah perilaku atau autisme sebelum mendapat simptom-simptom penyakit radang usus.
Sepuluh daripada 12 penulis asal kertas kerja yang penuh kontroversi tersebut telah menarik balik dakwaan mereka. Pengarang jurnal Lancet pula telah mengeluarkan kenyataan untuk meminta maaf kerana telah menerbitkan kertas kerja tersebut. Dr Wakefield kini sedang disiasat oleh Majlis Perubatan Am UK (UK General Medical Council) atas hal amalan perubatan yang tidak beretika.
Malangnya, banyak kesan buruk telah timbul daripada penulisan yang tidak berfakta dan bertanggung jawab ini. Ia telah menyebabkan ramai ibu bapa menentang pemberian vaksinasi MMR kepada anak-anak mereka.
Kebanyakan daripada orang awam, termasuk ibubapa, tidak lagi ingat akan wabak campak (measles) yang telah membunuh ramai kanak-kanak; bayi yang dilahirkan cacat akibat daripada rubella serta kanak-kanak yang menjadi cacat pendengaran setelah menghidap benguk. Kita sebenarnya telah menjadi mangsa kepada kejayaan vaksin-vaksin kita.
Pada tahun 1990, seramai 45 juta kanak-kanak telah menghidap campak (measles) dan penyakit ini telah menyebabkan 1 juta kematian. Sebelum adanya vaksin MMR, benguk merupakan sebab utama jangkitan virus diselaput otak (meningitis) dan cacat pendengaran pada kanak-kanak.
Sebelum vaksin Rubella diperkenalkan di Amerika Syarikat, setiap tahun seramai 20,000 kanak-kanak telah dilahirkan dengan Sindrom Kongenital Rubella yang menyebabkan kecacatan jantung, cacat pendengaran dan kecacatan mental pada bayi yang baru dilahirkan.
Kini terdapat banyak fakta-fakta sains yang menunjukkan bahawa tiada kaitan antara MMR (atau sebarang vaksin yang lain) dengan autisme. Malah, penyelidikan terbaru dari Denmark yang melibatkan kajian di atas 500,000 orang kanak-kanak telah berjaya membuktikan bahawa sememangnya tiada sebarang hubungan antara vaksin ‘MMR’ dengan autisme.
Satu lagi masalah yang terdapat pada hipotesis bahawa MMR berkaitan dengan autisme ialah bahawa sebenarnya, campak dalam bentuk semulajadi tidak pernah dikaitkan dengan autisme. Oleh itu, memanglah menghairankan jika vaksin yang merupakan bentuk virus campak yang telah dijadikan lemah dikatakan boleh menyebabkan autisme.
Satu lagi kesilapan yang ditemui dalam hipotesis tersebut ialah vaksin campak yang lemah ini telah dikatakan boleh menyebabkan penyakit yang berisiko tinggi seperti autisme berbanding dengan campak dari jenis liar yang lebih virulen.
Vaksin untuk MMR sudah digunakan lebih daripada 30 tahun dan ia mempunyai kesan yang amat baik pada kesihatan kanak-kanak. Amerika Syarikat dan Finland yang mengamalkan 2 dos suntikan MMR kini telah bebas dari penyakit demam campak. Demam campak merupakan penyakit yang mengancam nyawa kanak-kanak yang bakal dapat dibasmikan berikutan pembasmian penyakit cacar dan polio. Vaksin MMR mempunyai profil keselamatan yang sangat baik. Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) telah mengumumkan bahawa ”MMR merupakan vaksin yang sangat berkesan serta mempunyai rekod keselamatan yang amat membanggakan” setelah digunakan selama 30 tahun serta lebih daripada 500 juta dos yang telah diberikan.
Malaysia telah mula memberikan vaksinasi untuk demam campak pada tahun 1982 dan budak-budak perempuan yang bersekolah pula diberi suntikan vaksin rubella sejak tahun 1986. Pada tahun 2002, polisi imunisasi ini telah dipertingkatkan lagi dengan pengenalan vaksin MMR. Ini merupakan strategi yang paling berkesan untuk melindungi anak-anak kita daripada 3 penyakit merbahaya ini.
Ibubapa dinasihatkan agar memastikan anak-anak mereka mendapat 2 dos vaksin MMR yang lazimnya diberikan pada usia 1 dan 6 tahun. Saya juga berharap ibu bapa tidak akan percaya serta terikut-ikut dengan apa yang diperkatakan di ruang siber oleh mereka yang membantah penggunaan vaksin.
Note : Dr Andrew Wakefield telah dibatalkan dari senarai doctor berdaftar di London.
Sumber : Persatuan Pediatrik Malaysia.
